Fluctuat nec mergitur

Ile dni potrzeba, żeby otrząsnąć się z koszmaru? Odkleić oczy od radia i telewizora? Nie reagować podskokiem na hałas? Przestać śledzić na Internecie, jak postępuje policyjne śledztwo, wycierać oczy chusteczką patrząc na zdjęcia młodych, zabitych przez terrorystów ludzi? Zza okien słychać co jakiś czas odgłosy pędzących karetek albo wozów policyjnych. Dziś w środku nocy obudziła nas informacja o ataku na siedzibę terrorystów w Saint-Denis, pościg za tym, który był „mózgiem” zamachów trwa.

Paryż przeżywa jedną z najtrudniejszych chwil w swojej historii. Zginęli zupełnie przypadkowi, niewinni ludzie. Gdy patrzyłam wczoraj na zdjęcia ich młodych twarzy, to nie mogłam się oprzeć skojarzeniu z warszawskimi powstańcami-taka sama bezsensowna śmierć. Wiem, to była inna wojna i ofiary w Paryżu tej śmierci nie wybierały. Francja od kilku dni płacze, ale nie jest na szczęście sama, solidaryzuje się z nią cały świat przesyłając słowa pociechy, miłości i współczucia rodzinom. Francja w żałobie, flagi spuszczone do połowy masztu.

Wracam pamięcią do piątkowego wieczoru,  planowałam wyprawę na wieczór poezji do Montreuil, ale miałam bilety na sobotni wieczór do teatru la Colline, na Gobrowicza oraz gości, więc zostałam w domu. Moimi pensjonariuszami byli młodzi ludzie,  którzy w czwartek przyjechali na długi weekend, aby nacieszyć oczy magicznym Paryżem, zrealizować marzenie życia. W piątek mieli być w Luwrze a wieczorem w teatrze Odeon. Po 21. otrzymałam pierwszą informację o zamachu w Paryżu. Włączyłam telewizor, z minuty na minutę sytuacja stawała się coraz bardziej groźna, odnotowywano kolejne zamachy. Gdy usłyszałam, że terroryści weszli do wypełnionego ludźmi Bataclanu, przeraziłam się. To modny klub rockowy, bardzo chętnie uczęszczany przez młodych ludzi. Nie spałam, jak chyba większość paryżan, do rana. Bilans tragedii okazał się niewyobrażalny. Nawet trudno znaleźć słowa, żeby opisać to, co się wydarzyło. Szok, emocje, rozpacz.

Moi goście nie wybrali się do teatru Odeon, tak jak przewidywaliśmy, ale znaleźli się 50 metrów od wydarzeń. Na szczęście przygarnęła ich para Francuzów i zatrzymała na noc. Nikomu nie wolno było wychodzić z domu w piątkowy wieczór, niebezpieczeństwo nie zostało zażegnane. Wrócili w sobotę rano, zszokowani tym co się stało. Na miasto wyszliśmy dopiero w sobotę wieczorem, pojechaliśmy na plac Republiki, gdzie od soboty gromadzą się ludzie składając kwiaty i paląc świece, w takich chwilach lepiej być razem. Ale podczas czterogodzinnego wieczornego spaceru miasto było puste, prawie nikogo w metrze, ludzie pochowali się pod domach, nie ryzykując dalszych wypraw. 

Życie zaczyna powolutku wracać dopiero od poniedziałku. Ostrożnie otwierają się pierwsze muzea, teatry, kina...Na tarasach kawiarń pojawiają się klienci, restauracje zaczynają się powoli wypełniać. Ale to, co mnie może najbardziej wzrusza i daje nadzieję, to niezwykła solidarność, jedność mieszkańców Paryża. Nie ma oskarżeń pod adresem muzułmanów ani w radiu, ani w telewizji, prasie czy na ulicy. Gdy usiedliśmy na moment w kawiarni, młody mężczyzna powiedział do kelnera „Wiesz, ja jestem muzułmaninem, ale dziś płakałem razem z wami”. Jak ognia ludzie wystrzegają się łączenia terroryzmu z islamem. Przed Bataclanem przedwczoraj spotkali się przedstawiciele wszystkich religii: muzułmanie, żydzi, buddyści, katolicy i odmawiali wspólnie modlitwy.

Nigdy nie widziałam Francji tak zjednoczonej, dumnej, zwartej w przekonaniu, że uderzono w jej największe wartości: w młodość, w wolność, w radość, w życie. W miejscach w których zginęli ludzie, paryżanie składają kwiaty, ale wśród kwiatów widziałam również wieżę Eiffla i butelkę czerwonego wina. „Wy macie pistolety a my mamy szampana”-ktoś napisał na położonej na trotuarze kartce. Na  placu Republiki ktoś inny namalował kredą: "Tam, gdzie jest nienawiść, wkładam miłość" a dalej widać cytat z Victora Hugo „Pierwsza prawda jest następująca: nie zabijaj i to słowo jest absolutem, dotyczy zarówno prawa jak i jednostki”.

Podziwiam od kilku dni dojrzałość i mądrość społeczeństwa francuskiego. Ale także sprawnych, mądrych i kompetentnych dziennikarzy, którzy potrafią doskonale informować a jednocześnie uspakajać społeczeństwo, lekarzy, którzy od kilku dni dokonują cudów, do których nie byli przygotowani, policję-oddziały specjalne, które mają do czynienia z samobójcami wysadzającymi się po to, aby zabić jak największą ilość osób oraz społeczeństwo francuskie, które potrafi tak godnie uczcić pamięć swoich ofiar. Ma się wrażenie, że każda osoba, która zginęła była ważnym, bardzo ważnym ogniwem w społecznym łańcuchu i ten łańcuch przerwano i krwawi. Zginęli ludzie kilkunastu narodowości, muzycy, studenci, dziennikarze, profesorzy wyższych uczelni, ludzie pracujący w wydawnictwach.

Okaleczony Paryż leczy rany, ale jestem przekonana, że miasto podniesie się, że odbuduje, wyjdzie z tych strasznych doświadczeń wzmocnione, jeszcze bardziej zintegrowane i świadome wartości jakie niesie sobą życie w miłości i bez wzajemnej nienawiści. Paryż będzie jeszcze piękniejszy, bardziej szlachetny, mądry i pełen miłości!

Dwa dni temu natrafiłam na list napisany przez męża jednej z ofiar piątkowego terroru. Przetłumaczyłam ten list na polski, bo wydaje mi się, że powinna się z nim zapoznać jak największa liczba osób. Jego autorem jest Antoine Leiris i nosi on tytuł „Nie będziecie mieli mojej nienawiści”

„W piątkowy wieczór zabraliście życie osobie wyjątkowej, miłości mojego życia, matce mojego syna, ale nie będziecie mieli mojej nienawiści. Nie wiem kim jesteście, i nie chcę wiedzieć, jesteście martwymi duszami. Jeśli ten Bóg dla którego ślepo zabijacie stworzył nas na swój obraz, każda kula w ciele mojej żony będzie raną w jego sercu.

Nie dam wam prezentu w postaci mojej nienawiści. Pewnie tego chcieliście, ale odpowiedzieć na nienawiść gniewem będzie oznaczała ten sam rodzaj nieświadomości, która uczyniła z was tych, którymi jesteście. Chcecie, abym się bał, abym spoglądał na moich współobywateli podejrzanym wzrokiem, że poświęcę moją wolność dla bezpieczeństwa. Przegraliście. Ten sam gracz gra nadal.

Widziałem ją tego ranka. Nareszcie, po dniach i nocach oczekiwania. Była tak samo piękna jak gdy wychodziła w piątkowy wieczór, tak samo piękna gdy się w niej do szaleństwa zakochałem ponad 12 lat temu. Oczywiście jestem zdruzgotany rozpaczą, przyznaję wam to małe zwycięstwo, ale będzie ono trwało krótko. Wiem, że będzie nam ona towarzyszyła każdego dnia oraz, że odnajdziemy się w tym raju wolnych dusz do którego wy nie macie dostępu.

Jest nas dwóch, mój syn i ja, ale jesteśmy silniejsi niż wszystkie armie świata. Skądinąd nie mam, nie mogę wam poświęcić więcej czasu, muszę pójść do Melvila, który obudzi się po popołudniowej drzemce. Ma prawie 17 miesięcy, zje swój podwieczorek jak każdego dnia a następnie pójdziemy się bawić jak co dzień i całe życie tego małego chłopca w szczęściu i wolności- będzie dla was policzkiem. Gdyż jego nienawiści też nie będziecie mieli.”

W różnych punktach Paryża artyści street artu zabrali się do pracy, na czarnym tle piszą

Fluctuat nec mergitur-Mimo zawieruch, nie zatonął. To o Paryżu.