"Kabaret warszawski"-neurotyczne obsesje Warlikowskiego

Świętości szargać nie wolno. A Warlikowski to przecież w Polsce świętość. Najlepiej „eksportujący” się polski reżyser teatralny. W prasie polskiej zbiera same laurki. We francuskiej też, po festiwalu w Awinionie ukazywały się tylko pochwalne recenzje: peany wypisywała  Liberation, Le Monde...Regularnie ukazują się książki, opracowania, monografie na jego temat. Nawet najbardziej nobliwi profesorowie Sorbony zachwycają się jego przedstawieniami i piszą opasłe tomy o jego geniuszu. Profesor Masłowski i profesor Grudzińska opublikowali przed kilkoma laty wiekopomne dzieło o „Złotym wieku teatru polskiego-od Mickiewicza i Wyspiańskiego do Grotowskiego, Kantora, Lupy i Warlikowskiego”. Tym samym znalazł się w panteonie wielkich twórców polskiego teatru!

Nie miałam więc wyboru. „Kabaret warszawski” Warlikowskiego w Paryżu? Nic tylko ustawić się w kolejce po bilety i liczyć dni, godziny, sekundy do spektaklu…Mistrz objawi mi nareszcie prawdę o moim mieście, usłyszę to, czego żaden inny artysta nie ma odwagi mi powiedzieć. Zobaczę na scenie mistrzostwo aktorskie, arcydzieło scenografii i reżyserii. Każde słowo będzie prawdą objawioną, którą będę mogła spijać z ust gwiazdorów naszej sceny-Maćka Stuhra, Magdy Cieleckiej, Andrzeja Chyry czy Ewy Dałkowskiej…Słowem, czeka mnie uczta: intelektualna, estetyczna, muzyczna…

 Teatr Chaillot, godzina dziewiętnasta. Wielka sala, licząca może z tysiąc foteli, w komplecie. Na scenie elegancka, żółta, dizajnerska kanapa i trójka znakomicie ubranych ludzi, rozpoznaję już słynnych aktorów: Andrzej Chyra  elegancki, doskonale skrojony garnitur i dobrane do koloru butów skarpetki... Toczy się konwersacja, po angielsku.  Zastanawiam się gdzie jestem, w Warszawie? Na przyjęciu w ambasadzie amerykańskiej? A może gdzieś daleko, za oceanem?  Za chwilę zjawi się na scenie, z butelką alkoholu ręku, już mocno wstawiona, Sally, grana przez Magdalenę Cielecką: w skąpej sukience, mam wrażenie, że bez majtek, macha szeroko zgrabnymi nogami przed publicznością-jest mocno wstawiona, coś bredzi. Dialogi pozostałych postaci też nie mają większego sensu-pewnie są to cytaty skądś, ale chyba brakuje mi erudycji mistrza. Ale nie są to dialogi wysokiego lotu. Sally, w obecności swojego „chłopaka” opowiada, jak to "rżnął" ją przez całą noc jakiś reżyser, ale ma nadzieję, że dostanie wreszcie upragnioną rolę…Kobieta wyzwolona. Ogląda ją się dobrze-jest bardzo estetyczna.  

W następnych scenach przenosimy się do Berlina schyłku Republiki Weimarskiej. Mistrz sugeruje, że znajdujemy się w świecie  inspirowanym „Kabaretem” Boba Fosse’a. Zygmunt Malanowicz gra rolę konferansjera i zapowiada kolejne epizody berlińskie. Oglądamy na wideoprojektorze Hitlera pozdrawiającego olimpijczyków w1936 roku w Berlinie. My na scenie mamy również naszych sportowców ubranych w zgrabne gejowskie kostiumiki z lego kibiców Legii na klatkach piersiowych. Mówi się raz po angielsku, raz po niemiecku, innym razem z kolei wrzuca się kilka słów francuskich. W ten piękny świat kabaretu wciska się stara gruba prostytutka, która nie chce „zejść ze sceny”. Wywołuje śmiech. Podobnie jak podstarzali mężczyźni, z których Warlikowski kpi ubierając ich w damskie pończochy. "Girlsy" też wywołują śmiech, gdy podaje się nazwy francuskich kabaretów. Ale w kolejnych scenach konferansjer tego „warszawskiego” kabaretu przeistacza się stopniowo w replikę Adolfa Hitlera. Akcja przerywana jest songami, urywanymi dialogami, scenami nieklejącymi z tym, co działo się przed chwilą.

W sumie jest nudno i ponuro, mimo kilku dowcipnych aluzji, ale spektakl ogląda się, jest miło-bo piękna wizualnie jest scenografia Małgorzaty Szczęśniak, mimo iż taka sama jak zawsze, z podziałem na przestrzeń dzienną „na pokaz”, i tę którą ukrywamy przed innymi (łazienkową). Z przyjemnością słucha się songów interpretowanych przez Cielecką oraz muzyki granej przez czteroosobową kapelę-popularne szlagiery, znane songi oraz kompozycje Pawła Mykietyna.

Jednak po dwóch godzinach oglądania chaotycznej myślowej gmatwaniny, gejowskich pośladków i neurotycznych deklaracji ich właścicieli, opowieści o rżnięciu się, orgazmach niespełnionych i oglądaniu śliniących się gejów, postanowiłam wyjść z teatru. Druga część miała być o szukaniu przez parę gejów (James grany przez Piotra Polaka oraz Jamie przez Macieja Stuhra) orgazmu poprzez terapię u doktor Li. A ponieważ przedstawienie oparte jest na kultowym gejowskim filmie Shortbus, którego tematyka  jest mi całkowicie obojętna, więc sobie odpuściłam drugą część.

Nie znalazłam w tym przedstawieniu nic, co zasługiwałoby tak naprawdę na uwagę: przywiązuję ogromną wagę do słowa padającego ze sceny a dialogi były naprawdę bardzo miałkie. Uwielbiam oglądać dobrą grę aktorów a grali, jak to Warlikowskiego -źle. Ich gra była rozkrzyczana i neurotyczna. Nie skusiła mnie nawet, aby pomęczyć się na drugiej części, perspektywa oglądania  ładnej buzi Maćka Stuhra. Patrzyłam na widownię, która słuchała jak zahipnotyzowana solówek lidera kapeli, ale gdybym chciała posłuchać rocka i dobrej gitary, to przecież nie wybrałabym przedstawienia teatralnego. O scenografii już pisałam- może pierwszy raz robi wrażenie, ale gdy się ją ogląda już po raz kolejny...Widownia wpatrywała się jednak w migające światełka. Ale, mam wrażenie, bez emocji ani chyba refleksji.

Wiem, wiem, co chciał mi powiedzieć Warlikowski: że totalna wolność seksualna przekłada się na poczucie wolności tout court, że prawo do orgazmu jest równoznaczne z prawem do wolności, że powinniśmy się wyzwolić z filisterskich marzeń o rodzinie, domu, dzieciach. Tekstami Johna Van Drutena i filmem Shortbus pokazuje nam-popatrzcie-tak żyją inni- w Ameryce. Takie jest jego przesłanie jako artysty, artysty geja i ma on do tego prawo. 

Teatr Warlikowskiego stał się w Polsce, ale też poza jej granicami sztandarem mniejszości seksualnych -LGBT. Ich sytuacja w wielu krajach na świecie nie jest wesoła. Warlikowski o swoich neurotycznych i gejowskich obsesjach mówi wprost. Być może jako jedyny i na tym polega jego wyjątkowość. Na świecie wszędzie tworzą reżyserzy homo: teatralni, operowi, filmowi. Czasem z ich produkcji można się zorientować jakie są ich preferencje czy obsesje-na przykład u Oliviera Py, ale z reguły są dość dyskretni, i w zasadzie robią teatr dla wszystkich. Krzysztof Warlikowski ma na swoim koncie również i dobre przedstawienia. Robiąc „Anioły w Ameryce” opowiadające o dramacie gejów, o ich  potrzebie miłości” zrobił przedstawienie w zasadzie o wszystkich i dla wszystkich. Kabaret warszawski jest natomiast neurotyczną, obsesyjną wizją świata gejów. To histeryczny Krzyk Warlikowskiego o akceptację, o prawo do istnienia.

Zastanawiałam czy dałabym 19 milionów Warlikowskiemu na jego teatr (taką decyzję podjęły przed kilkoma dniami władze miasta Warszawy) i doszłam do wniosku, że tak. Jako przeciwwagę na  nasilające się myślenie nacjonalistyczne,  na szerzącą się nietolerancję, na wszechobecność kościoła katolickiego. Myślę, że teatr Warlikowskiego będzie bastionem nie tylko kochających, ale również myślących inaczej. I mimo, że ostatnio nie jestem wielkim fanem jego wizji artystycznych, uważam, że jego teatr jest ważny.  Tej mniejszości należy się ochrona, a więc dlaczego nie własny teatr? 

Może na drugą część wybiorę się do Warszawy?