Blue Jasmine czyli parabola dzisiejszej Ameryki

Z kilkumiesięcznym opóźnieniem, ale wybrałam się wreszcie na "Blue Jasmine" Woody Allena. Miało być lekko, dowcipnie i do śmiechu. Było ponuro, depresyjnie i... do płaczu. To film bardzo gorzki. Na lotnisku w San Francisco (lot z Nowego Jorku) ląduje młoda dama, milionerka z wyglądu, nie przestając, w oczekiwaniu na taksówkę, opowiadać swojego życia przypadkowo poznanej w samolocie kobiecie: bogaty mąż, przyjęcia, drogie restauracje, wystawne życie…leci odwiedzić siostrę. Niczego się jeszcze nie domyślamy. Pierwszy niepokój zaczyna się w nas budzić, gdy taksówka zatrzymuje się przed obskurnym domem w równie obskurnej dzielnicy i gdy nasza bardzo elegancka bohaterka, Jasmine, wchodzi do równie obskurnego mieszkania siostry. Coś tu nam nie gra...

W miarę rozwoju opowieści, dowiadujemy się, że Jasmine jest osobą kompletnie przegraną, szukającą ratunku w objęciach nigdy nie szanowanej przez siebie, wywołującej żal i współczucie siostry Ginger. Bo Ginger pracuje i jest tylko kasjerką.

Woody Allen porzuca w tym filmie New York. Wymazuje go.  Przenosi akcję do San Francisco. Tak jakby jego mieszkańcy już nie zasługiwali na uwagę. Tak jakby się obraził na miasto, od zawsze jego ukochane miasto. Nie opowiada, jak to zwykł robić, o nowojorskiej klasie średniej, o bohaterach Grenwich Village czy West Village. Gdzie podziali się bohaterowie Annie Hall czy Manhattanu? Umarli? Wyjechali? A może siedzą w więzieniu?

W filmie jest ich dwoje. Tytułowa bohaterka-Jasmine i jej mąż. Ona znajduje się w głębokiej depresji i jest na dobrej drodze do schizofrenii. Skończona, przegrana, nieprzystosowana do życia. Jej mąż, w którym każdy, kto czyta gazety łatwo rozpozna portret Bernarda Madoffa, słynnego oszusta, skazanego na 150 lat więzienia za miliardowe nadużycia (liczne aluzje: aresztowanie przez FBI, styl życia, piramida finansowa, działalność filantropijna, rezydencje we Francji i na Florydzie) dla potrzeb scenariusza powiesił się na sznurku, w celi. Tacy są dzisiejsi nowojorscy bohaterowie Woody Allena. Mało śmieszni.

Gdy znajomi Ginger pytają Jasmine, czy ma pomysł na siebie, ona zaczyna im opowiadać jakieś mrzonki, zupełnie pozbawione konkretów, nierealne. Jest nieprzystosowana,  nie zdaje sobie sprawy z realiów życia. I nie chce, nie potrafi spuścić z tonu, nie potrafi nie żyć złudzeniami.

Czy w tym filmie widać jakieś światełko nadziei? Może w filozofii życia siostry Gine, w akceptowaniu życia takim jakim jest, nie uciekania się ułudę i życie ponad stan. Może w historii jej syna, który mimo iż skończył Harward prowadzi sklep z płytami i jest szczęśliwy. Może w prostocie życia, nawet jeśli jest to życie przy kasie.

Gdy słuchałam mówiącej do siebie Kate Blanchett, opowiadającej o przeszłym życiu w luksusie, nie mogłam się nie powstrzymać przed myśleniem, że Woody Allen posłużył się parabolą, że sytuację głównej bohaterki można porównać z sytuacją Ameryki, krajem, który życie ponad stan doprowadziło do granicy bankructwa. Czy pamiętacie sytuację sprzed kilku tygodni? Gdy cały świat wstrzymał oddech, bo największej potędze gospodarczej na świecie groziło bankructwo? I to nie były żarty? A czy słyszeliście o tym, co dzieje się obecnie w mieście Detroit? Że na granicy bankructwa znajduje się jeszcze kilka innych Stanów. Czy dzisiejsza Ameryka nie przypomina tej siedzącej na ławce, nikomu niepotrzebnej, zwariowanej, nieumalowanej Cate Blanchett?

Woody Allen to bardzo wnikliwy obserwator amerykańskiego stylu życia. Tym razem nie jest mu chyba do śmiechu. Jego widzom też nie.