Szukanie Paryża w Warszawie...

 B.Warmier "La ville du laisser faire"-Warszawa?

Ile jest Paryża w Warszawie ? A w ogóle,  co to za pomysł, żeby szukać go w Warszawie? Jeszcze w renesansowym albo secesyjnym Krakowie czy też Łodzi  przełomu wieków, ale w Warszawie? Te miasta nie mają przecież ze sobą nic wspólnego : niezniszczony, mieszczański, już "dorobiony" i opływający w zbytki i zabytki Paryż i wykluwająca się nadal po wojennych zniszczeniach, mocno poturbowana historią, dorabiająca się ciągle Warszawa.

Nie, nie szukałam Paryża świadomie. Może tak, jak każdy Polak szuka w Paryżu instynktownie śladów polskości, tak i ja szukałam tego, co znam najlepiej: obrazów, tropów, skojarzeń, znalazłszy się tego lata w Warszawie. Porównywałam miasta wiedząc, że porównać się ich nie da a śladów obecności Paryża i tak nie znajdę. Ale omyliłam się. Już w  Muzeum Narodowym, w galerii malarstwa polskiego, poczułam się jak w domu, natrafiając na obrazy najpiękniejszego Paryża. 

Pierwszy, który dostrzegłam, to praca Stanisława Ludwika de Leveaux, Polaka pochodzenia francuskiego, „Kawiarnia paryska w nocy”. Jej autora, Stanisław Wyspański unieśmiertelnił w „Weselu” jako "widmo". Przeżył on w stolicy Francji zaledwie pięć lat, ale ten czas mu wystarczył, aby namalować wiele wspaniałych portretów miasta.Wymienię tylko kilka z nich: Paryż z widokiem na ulicę 4 Septembre, Ulica Druot w nocy z fasadą redakcji "Figara", Paryż nocą, Sklepy paryskie nocą czy Rozświetlone latarnie nocą. Jego mistrzem, dla przypomnienia, był w Paryżu Aleksander Gierymski.

S. L. de Leveaux "Kawiarnia paryska w nocy"

Następny obraz o tematyce paryskiej na który natrafiłam w zbiorach warszawskiego Muzeum Narodowego to praca Aleksandra Gierymskiego „Widok na Pont Neuf”. Gierymski nie mieszkał zbyt długo w Paryżu, przyjechał tu dopiero pod koniec życia i  jako jeden z nielicznych polskich malarzy został doceniony. Piękny i znany jest również inny jego portret Paryża, który obejrzeć można w Warszawie- „Opera paryska w nocy”.

A. Gierymski, Widok na Pont Neuf

A. Gierymski, Opera paryska w nocy

Do paryskiego Montparnassu należał również Józef Mehoffer, w paryskiej pracowni powstał „portret rzeźbiarza Konstantego Laszczki”  i jak się dowiedziałam, jest to jeden z ostatnich nabytków warszawskiego Muzeum. Mehoffer studiował w Paryżu w słynnej akademii Colarossiego, skądinad razem z Wyspańskim. Akademia mieściła się na ul. la Grande-Chaumière, w niedalekim sąsiedztwie cmentarza Montparnasse a mieszkał, też z Wyspiańskim- przy Avenue de Maine numer 14, ale to nie był  ich jedyny wspólny adres. Nie wiem kim był dla Mehoffera portretowany mężczyzna, ale na pewno doskonale znał klimat paryskich poddaszy i żyjącej w nich bohemy.

J. Mehoffer, Portret malarza

Józefa Pankiewicza, który w Paryżu zjawił się w 1898 roku jako 23-letni młodzieniec chyba najbardziej zauroczyły mosty, bo namalował  w roku 1900 roku trzy obrazy o tej tematyce. W warszawskim muzeum znalazł się „Most na Sekwanie”. Jego inny słynny paryski obraz-"Targ na kwiaty przed kościołem Sw. Magdaleny"znajduje się natomiast w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Ale spod jego pędzla wyszły również i inne obrazy Paryża : katedry Notre Dame, Hotelu Lambert, Łuku Triumfalnego i wiele, wiele innych.

J. Pankiewicz, Most na Sekwanie

Obecność Paryża w polskim malarstwie nie przejawia się jedynie w jego obrazowaniu. W Warszawie można obejrzeć również prace o innej tematyce, malarek  przez całe życie związanych z Paryżem: Olgi Boznańskiej -chociażby „Portret malarki Anny Saryusz-Zalewskiej” i „Portret sióstr” oraz prace niezwykle uzdolnionej i przedwcześnie zmarłej  malarki Anny Bilińskiej. Mieszkała w Paryżu przez blisko dziesięć lat, był to dla niej okres pełen sukcesów, ale potwornie wyczerpujący. Moją uwagę przykuł przepiękny „Portret młodej kobiety z różą”.

A. Bilińska, Portret malarki

Paryż w polskim malarstwie... rozmarzyłam się. Czyż taka wystawa nie powinna zagościć w paryskim Luwrze? Pewnie nie starczyłoby na nią sal.  Lista polskich malarzy, których tematem prac była stolica Francji  jest bardzo długa. Oprócz wyżej wymienionych, Paryż malował również Władysław Skoczylas (Most Aleksandra w Paryżu, Quai w Paryżu), Teodor Axentowicz(Boulevard de Capucines), Stanisław Dębicki (Kawiarnia paryska), Wojciech Weiss (Moulin Rouge, Ogród Luksemburski), Jan Holewiński (Przed kawiarnią paryską) czy też Bolesław Buyko(Notre Dame).

Może  zorganizowanie wystawy o Paryżu oczami polskich malarzy byłoby wyzwaniem dla nowego dyrektora Polskiego Instytutu w Paryżu?

I właściwie na tym powinnam zakończyć, ale nie, bo Paryż odbija się w Warszawie echem na jeszcze inne sposoby.  Na przykład, podczas wyprawy do mojej ulubionej warszawskiej dzielnicy, Pragi, dostrzegłam wyremontowany i pomalowany na różowo sklepik, który przypominał kolorami paryski  butik Antoine et Lily i wiecie jak się nazywał? Bonżurka! Czyż nie pachnie to paryską elegancją? W każdym bądź razie pierwsza wyremontowana część domu stanowi dobrą zapowiedź przyszłych przemian.

W Warszawie dojrzałam także wypożyczalnie rowerów, przypominające  paryskie Veliby. Ponoć wiele osób z nich korzysta, mam jednak wrażenie, że w Warszawie są one odrobinę mniej zmasakrowane niż w stolicy Francji, gdzie trudno ostatnio znaleźć taki, któremu nie brakowałoby pedałów czy siodełka.

W Warszawie reklamuje się na przystankach autobusowych francuskie filmy. Na przykład, Miłość po francusku. Co prawda nie dopatrzyłam się ani kto jest realizatorem tego obrazu, ani kto w nim gra, ale za to bardzo spodobał mi się napis. „W Paryżu zakazany owoc smakuje najlepiej”! Zgadzam się całkowicie!

Dostrzegłam również, że Warszawa ma chyba zamiar konkurować z Paryżem o bycie stolicą mody. Bo jak inaczej wytłumaczyć taką ilość zgromadzonych manekinów?

I wreszcie last but not least- Warszawa pozazdrościła Miastu Świateł i skierowała reflektory na Pałac Kultury. Szkoda tylko, że nie migocze, jak wieża Eiffla, ale wówczas nie można byłoby go fotografować! Pewnie Warszawa kryje w sobie jeszcze wiele innych atrakcji dla frankofilów, a może jakieś znacie?