Dziennikarze na straży porządku

Oglądając wieczorny dziennik telewizyjny,  chyba nigdy nie zastanawiamy się, czy  spoglądający nam prosto w oczy dziennikarz mówi prawdę, czy też ją zniekształca, bo na przykład spreparował informację na potrzeby właściciela  kanału, po prostu mu wierzymy, bo przecież  bezstronna, obiektywna i niepodporządkowana żadnym wpływom informacja jest kwintesencją zawodu dziennikarza. Ale czy tak jest naprawdę?

„Nowe psy pilnujące porzadku”, francuski  film dokumentalny, który miałam okazję wczoraj obejrzeć analizuje  media we Francji i ich powiązania z biznesem i politykami. Mimo iż jest to znakomity dokument, nie będzie się prawdopodobnie  za wiele o nim mówić ani go reklamować w prasie i telewizji, bo przeszkadza, dekonspiruje starannie ukrywane  i  słabo  zauważalne na pierwszy rzut oka relacje. O związkach  między polityką i biznesem  dowiedzieliśmy się przypadkiem, gdy  tuż po wyborach prezydenckich w 2007 roku, Sarkozy zaprosił najbardziej bogatych i wpływowych biznesmenów na przyjęcie do słynnej restauracji Fouquet's (po czym odpłynął na jachcie jednego z nich w podróż).

 Film o którym mowa nosi tytuł „Nouveaux chiens de garde”, -„Nowe psy pilnujące porzadku” i  został zrealizowany przez Gillesa Balbastre’a i Yannikha Kergoata, na podstawie powstałej w 1995 roku książki o tym samym tytule napisanej przez Serge’a Halimi. Odwołała się on w niej do opublikowanego w 1932 roku głośnego pamfletu Paula Nizana pod tym samy tytułem. Paul Nizan oskarżał ówczesną nomenklaturę,  intelektualistów, filozofów i pisarzy, o to, że pod zasłoną intelektualnej neutralności, wspierają istniejący porządek. „ Nie będziemy wiecznie akceptować, aby respekt przyznany filozofom był wykorzystywany dla utrzymania władzy bankierów”. Intelektualiści i dziennikarze na służbie kapitalistów?

Francuskie media korzystają już od dawna z usług elity  etatowych komentatorów życia politycznego i gospodarczego (gdzieś około trzydziestki), którzy na co dzień komentatują bieżące wydarzenia polityczne i gospodarcze. Od wiele lat są to w kółko ci sami ludzie,  na przykład Bernard Henry-Levy, Alain Minc, Alain Duhamel, Alain Finkielkraut czy Laurent Jauffrin, którzy  albo zajmowali albo zajmują ważne stanowiska opiniotwórcze w prasie, radiu i telewizji, zarówno publicznej jak i państwowej. Zmieniają je też niczym w zabawie w krzesełka do wynajęcia.

Na przykład szef informacji radia publicznego France Inter Nicolas Demorand, został ostatnio naczelnym Liberation. Były naczelny Liberation, Laurent Jauffrin objął posadę naczelnego  tygodnika  Le Nouvel Observateur, Eric Izraelewicz, który był naczelnym Les Echos i La Tribune, został teraz naczelnym Le Monde itd. Takich zmian było w ubiegłym roku sporo. W filmie porównuje się je do  wymian piłkarzy w klubach futbolowych.

Z wysokimi stanowiskami w mediach wiążą się liczne przywileje.  Jednym z nich są możliwości dorabiania sobie dodatkowo reklamami, konferencjami za które dziennikarze każą sobie słono płacić (Christine Ockrent żąda 18 tys. euro za występ) czy też kontakty z politykami " na świeczniku"podczas  słynnych obiadów, które odbywają się zawsze w ostatnią środę miesiąca, bodajże w Hotelu Crillon. Na tych obiadach spotyka się nieformalnie śmietanka prasy, politycy i ludzi biznesu. To rodzaj nieoficjalnych briefingów, klub tylko dla wtajemniczonych. To tam zapadają decyzje o czym będzie się informować naród w najbliższych tygodniach, a o czym nie. Cały ten mikrokosmos nie tylko spotyka się na obiadach, ale  spędza wspólnie wakacje, wolny czas i przyjaźni się ze sobą. Tworzy rodzaj zamkniętej elity, klasy dominującej -niczym za dobrych czasów Ludwika XIV, pilnie strzegącej swoich przywilejów i zarobków, o których przeciętnym Francuzom nawet się nie śniło.

Istnieje jeszcze inny rodzaj wspierających się wzajemnie związków polityczno-medialnych. Są to związki –małżeńskie  i partnerskie. Najsłynniejszy- to  Anne Sinclair i niedoszły prezydent, polityk socjalistów, Dominique Strauss Kahn. Inny bardzo jaskrawy przykład- to Bernard Kouchner, który podczas, gdy  sprawował funkcję ministra spraw zagranicznych, to jego żona- Christine Ockrent, była szefową trzech publicznych kanałów telewizji francuskiej tworzących wizerunek Francji za granicą. Francois Baroin, były rzecznik prasowy rządu, obecnie minister  jest z dziennikarką France 2 Marie Drucker, przykłady związków politiko-dziennikarskich można mnożyć. Czy nie widzicie w tym sprzeczności interesów?

Inną sprawą, którą ujawnia film są oparte na sporej zależności i uległości związki między dziennikarzami a przedstawicielami  wielkiego biznesu, którzy kupują sobie media, aby je kontrolować.  Bo do kogo należy największy lewicowy dziennik francuski „Liberation”? Do bankiera Edouarda de Rotschilda, „Le Figaro” do koncernu Dassalut -producenta samolotów wojskowych, „le Monde” w wiekszości do dziennikarzy, ale w nim też udziały w 17 proc. do koncern Lagardere, który radio Europe 1-posiada w całości? A kto jest właścicielem największego kanału telewizji -TF1? Bouygues (koncern budowlany) oraz do grupy LVMH Bernarda Arnault. A Kanał plus? Do koncernu medialnego Vivendi. We Francji, dość często wielkie koncerny są właścicielami prasy i stacji telewizyjnych. I nietrudno zgadnąć kto wówczas decyduje o mianowaniu  redaktora naczelnego czy dyrektorów i dlaczego tak często się o tym firmach pisze i ich rodzinie pisze  i dlaczego widuje się ich  tak często  na okładkach kolorowych magazynów. Gdy córka jednego z największych przedstawicieli wielkiego biznesu Delphine Arnault brała ślub, Paris Match opublikował reportaż na 22 stron, a na ślubie zjawiło się sześciu członków rządu.

Czy we Francji istnieją obiektywne, wolne od układów, polityki i ekonomii media? Jak powiedział swego czasu, należący do tej nomenklatury jeden z najbardziej znanych dziennikarzy francuskich Patrick Poivre d’Arvor, „Jesteśmy po to, aby pokazywać gładki obraz świata” . Gładki,  ale czy prawdziwy?